زهرا اسلامی-همه ی ایرانی هایی که سریال پایتخت را دنبال کردند و زمینه ساز تولید آن تا سری سوم شدند، گاه گداری جملات مازندرانی را بین گفتگوی بازیگران شنیدند و با لهجه خاص این دیار و بعضی از خصلت ها و فرهنگ های آنها آشنا شدند، اگر چه اغلب آنها خاصه کسانی که اهل سفرند تاکنون حتما به شمال آمده اند و با لهجه، فرهنگ و تعدادی رسوم اهالی این خطه آشنایند.

مازندرانی ها به زبان تبری (مازندرانی) و فارسی صحبت می کنند؛ زبان مازندرانى بازمانده زبان ايرانيان قديم- پارسى ميانه- است و مسافران مقصد دیار ما می دانند که لهجه‏هاى غرب مازندران تفاوت كلى با شرق آن دارد، به خاطر مهاجرت‏ها، تحولات اجتماعى و موقعيت‏هاى اقليمى در هر منطقه.

نوروز، آغاز بهار و بلندترین تعطیلات سالانه ایرانیان تنها فرصت مناسبی برای گشت و گذار در دل طبیعت نیست؛ که گاه مغتنمی است برای اینکه سری به داشته های بومی و تاریخی سرزمینی که به آنجا سفر کرده ایم، بزنیم.

مازندران در تاریخ ریشه دارد

مازندران کهن دیاری که در تاریخ ریشه دارد و باستانی ترین آثار را در خود جای داده و کتابها از گذشته های دور تا امروز بر این ادعا صحه می گذارند و البته یافته های باستان شناسان و گنجینه های موزه داران.

رسم ها و آیین ها نشسته بر جامه ها، ظرف ها، رختها، پارچه ها، دیوارها، پنجره ها و خلاصه گوشه گوشه این پهنه ی سبز زیبا. دماوند در دامن گلدارش شقایق ها را به رخ می کشد برای آنها که مشتاق تماشای این دیو سپید پای دربندند و موزه ها...

و بگذارید از فرصت شکفتن ها بهره ببریم و یادی بکنیم از موزه های این سرزمین که یادها در خود پنهان نگاه داشته اند و هنوز شکوفایند و زنده، اگر فرصتی مهیا شود و دیداری تازه کنیم.

ساختمان موزه خیلی زیباست

سمانه و سهیل مهدی نژاد که دانش آموز دبیرستانی هستند و از اراک در مسیر زیارت ثامن الحجج به اتفاق پدرو مادر و اقوام پدری در ساری توقف داشته اند از موزه مردم شناسی و صنایع دستی مرکز مازندران که در عمارت 140 ساله کلبادی بازدید کردند در گفتگو با خبرنگار ما می گویند:\" ساختمان موزه خیلی زیباست، وسایلی هم که در این موزه گذاشتند باعث می شود بدانیم مازندرانی ها چه فرهنگی داشتند و برای زندگی از چه ابزاری استفاده می کردند.\"

سمانه ادامه می دهد:« ما در اراک هم از موزه های مفاخر و چهار فصل بازدید کردیم بعضی از اشیای تاریخی موزه ساری و حمام وزیری مثل ظروف و کاسه های سفالی، سکه‌های دوره‌های مختلف تاریخی، کتاب‌ها و نسخه‌های خطی، ظروف مسی و اسباب قدیمی حمام شبیه موزه های اراک است اما معماری ساختمان موزه و لباس هایی که وجود دارد متفاوت و واقعا قشنگ است.»

سهیل در ادامه می گوید:« من دلم می خواست عکسی از خانواده کلبادی که در اینجا زندگی می کردند می دیدم. دوست دارم بدانم چه طور آدم هایی بودند.»

آغاز شهر نشینی در گورستان بهشهر

بهشهر یکی از شهرهای قدیمی ایران و مازندران است که علاوه بر آب و هوای منحصر بفرد و عالی اش، محل تولد مادر شاه عباس صفوی بود و این شاه به خاطر مادرش توجه خاصی به آن داشت، موزه عباس آبادش در دل طبیعت و موزه باستانی گوهر تپه آن معروف است؛ موزه ای که سابقه مهمترین و بزرگترین اماکن آغاز شهر نشینی را در این نقطه از حاشیه خزر به ده هزار سال پیش می رساند. مجموعه ای از مصنوعات سنگی، گلی و استخوانی با کاربری متفاوت در گوهرتپه گردآوری شده است. دوک، سردوک، دستاس، هاون های سنگی، پاشنه در، انواع تیغه‌های سنگی، ابزارهای استخوانی، سنگ ساب و انواع مهره‌های سنگی، گلی و استخوانی جزء مکشوفات گورستان گوهر تپه است، دسترسی به این گورستان دیدنی و تمامل برانگیز آسان است؛ در حاشیه جاده.

از بهشهر و ساری که به سمت غرب مازندران بروید موزه هاست جلوی روی گردشگران برای انتخاب، تا دیداری از مردم خونگرم این خطه و داشته هایشان تازه کنید.

از موزه مردم شناسی بابل که عبور کنید تاریخی آمل که از آن به عنوان یکی از کهن ترین شهرهای شمالی کشور یاد می شود، یک موزه تاریخ برای فرهنگ دوستان در چنته دارد. قدمت برخی از اشیاء در این موزه به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح می رسد و انواع آثار مردم شناسی و اسناد تاریخی استان در این موزه رخ می نمایاند.

قدیمی ترین دست نوشته های اسناد تاریخی موزه که در ساختمان مالیه این شهر قرار دارد، صورت اسامی علما در آمل در سال 1286 هجری قمری است.

موزه تاریخ آمل از وجود سکه ها که تاریخ مصوری از خط، آداب و رسوم کهن، آرایش صورت و نوع پوشش شاهان را نشان می دهد، بهره برده و سکه های مربوط به دوره های هخامنشی، اسکندر، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان و دوره های اسلامی تا قاجار را در خود جای داده است. بازدید پر تعداد این روزهای مسافران نوروزی از موزه های آمل از دیدنی بودن آن حکایت دارد.

مازندران همانگونه که از طبیعت بکر روستایی بی نصیب نیست از موزه هایی در سبک و سیاق روستایی نیز بهره برده است.

کمال الملک این روستا را نقاشی کرده است

گردشگران به سمت غرب و جاده کندوان که می رانند روستایی مشهور چشم نوازی می کند، سرسبزی و رسوم قديمي و تاريخی کهن، آن را پرآوازه‌تر کرده است. قدم زدن در کوچه‌هاي باريک، روي سنگفرش‌ها و کنار ديوارهاي کاهگلي و پنجره‌هاي چوبي کندلوس، در دل انبوه درختاني که ارتفاعات را يکپارچه سبز کرده‌اند، خاطره ای دلنشین خواهد ساخت.

 \"کمال الملک\"  در سفری که به همراه ناصر الدین شاه به این روستا داشت، تابلویی از این دهکده نقاشی کرد که اکنون در\" کاخ موزه صاحبقرانیه \" قرار دارد.

کندلوس 4 هزار ساله با مدیریت یکی از اهالی خلاق اش صاحب موزه ای است که انواع نمونه خط ثلث، ابطال سحر، قباله های ازدواج، نقاشی های مربوط به قرن ۱۱ در دهلی نو، نمونه های از سکه های نقره ای، جدول تقویم نجوم متعلق به سال ۱۲۸۳، شجره نامه های ایل قاجار و نسخه ای عقد نامه شاه و فرح را به معرض نمایش گذاشته است و اشیاء هر غرفه از طریق پخش صدای ضبط شده به بازدیدکنندگان معرفی می شود.

جهانگیری مدیر موزه کندلوس در گفتگو با خبرنگار ما  با اشاره به بارش برف و باران در آغازین روزهای سال نو می گوید:« به دلیل این بارش، مسافران در هفته اول عید تمایل چندانی به اقامت در کندلوس نداشتند که با بهبود شرایط جوی، اوضاع مساعد و تعداد بازدیدکننده از موزه افزایش یافت.»

 این مدیر موزه خصوصی با بیان اینکه برای سرپا ماندن  چنین موزه هایی که در مناطق محروم قرار دارند باید حمایت بیشتری شود، ادامه می دهد:« ما از روش های مرسوم جهت اطلاع رسانی فعالیتمان استفاده می کنیم و با توجه به قرار داشتن موزه کندلوس در شهر نسبتا محروم کجور باید تلاش شود تا مانع از بسته شدن موزه ای که تعداد زیادی سالانه بازدید کننده دارد، شویم.»

تعدادی از گردشگران که به نظر می رسد گروهی وارد کندلوس شده اند با هیجان از معماری موزه حرف می زنند و برای دیدن ویترین ها می آیند، بعضی هایشان بلند بلند درباره اشیای موجود اظهار نظر می کنند. مازندرانی نیستند، از تهران آمده اند. گوش می دهم و سعی می کنم به حرف شان نگیرم تا با دیدن گوشه ای از فرهنگ ما، به داشته های ذهنی شان بیافزایند.

اینجا اگر چه سراسر موزه است، اما دیدن بعضی هایش به زحمت رفتن و از نزدیک دیدن می ارزد. روزی جایی خوانده بودم که نیما با آن استعدادش اگر در یوش بود و شاعر نمی شد جای تعجب داشت؛ در 5 کیلومتری غرب شهر بلده، در مسیری که به کندوان می رسد دیدار از زادگاه نیما یوشیج و موزه پدر شعر نو پارسی که در خانه پدری نیما و در جوار آرامگاه علی اسفندیاری مهیا شده، را از دست ندهید.

موزه های عروس

رامسر این عروس شهرهای ایران آنقدر جواهر در صندوق هایش دارد که اگر راهنما نداشته باشید و یا اولین بار به این شهر سفر کرده اید ممکن است از خاطر ببرید که از موزه های دست ساز عروس دیدن کنید؛ موزه مردم شناسی یکی از این موزه هاست.

حاتمی مدیر موزه مردم شناسی رامسر در گفتگو با خبرنگار ما بازدید از این موزه را چشمگیر توصیف می کند و می گوید:« در حوزه کار فرهنگی و موزه داری عشق وعلاقه است که سرمایه گذاران را سرپا نگه می دارد. در حالی که عده ایی از هم وطنان درهای امامزاده ها، سنگ قبر ها و مواردی از این دست را به سرقت می برند قدم زدن در چنین وادی و حفظ و حراست از موزه ها کار دل است.»

وی با بیان اینکه یک موزه دار بخش خصوصی در واقع کمک کار دولت در امر حفظ میراث فرهنگی است، می افزاید:« چنین فعالیت هایی نیاز به حمایت های خاص دولت و مسئولان دارد.»

حاتمی با اشاره به ضرورت آشنایی نسل حاضر و آینده با فرهنگ بومی گذشته، ابراز امیدواری می کند؛ جهت عجین کردن فرهنگ گذشته و آموزش آن به نسل آینده موفق عمل کنیم تا قدمی در راستای حفظ ارزش های گذشتگان، حال و آینده برداریم.

مدیر موزه مردم شناسی رامسر ادامه می دهد:« در حال حاضر به دنبال مکان مناسب جهت استقرار موزه در آن هستیم که علی رغم دوندگی های زیاد نتوانستیم این مکان را پیدا کنیم. خوشبختانه حمایت های خوبی از سوی میراث فرهنگی کشور و مازندران از ما صورت گرفته است. این اداره کل موزه رامسر را موزه مشارکتی در نظر گرفته و اعتبارات خاصی به ما اختصاص داده است.»

موزه تاریخ طبیعی خشکه داران در نشتارود تنکابن در صد متری دریا قرار دارد. به ساحل که می روید می توانید از آخرین بازمانده‌های اکوسیستم‌ جنگلی شمال ایران که گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی قرار دارد، می توانید دیدن کنید.

موزه تماشاگه خزر رامسر و موزه مردم شناسی آلاشت در خانه زادگاه رضا شاه در روستای ییلاقی و تاریخی آلاشت هم ممکن است دیدنی تر از تصورتتان باشد.

هنوز در نوروز قرار داریم که آمارهای ستاد خدمات سفر مازندران از دید و بازدید پرشمار گردشگران خطه مازندران از موزه های آن خبر می دهد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در این باره به ما می گوید:« موزه‌ها از ساعت 8:30 تا 19 برای بازدید گردشگران و مسافران باز است.»

مهدی ایزدی با اشاره به اینکه موزه نیما در بلده، موزه تاریخی شهر آمل و بابل جزو پروژه‌های فعال است، ادامه می دهد:« از ابتدای طرح نوروزی تا کنون که هشتمین روز فروردین است 318 هزار و 429 نفر از موزه‌ و سایت موزه‌ها و 235 هزار و 324 نفر از بناهای تاریخی مازندران بازدید کردند.»

ایزدی با بیان اینکه در حوزه میراث طبیعی نیز نزدیک به 120 اثر شناسایی شده است، می گوید:« از این تعداد 11 اثر ثبت شده که یکی از آنها چشمه سورت بوده و این چشمه از آثار منحصر به فرد است.»

فرصت باقی است تا سری به موزه ها بزنید، بهار که بگذرد تابستان و عزم شمال کردن، پاییز است و سفر به شمال و...

موزه ها از تاریخ می گویند و فرهنگ ها و تردیدی نیست جشنواره هایی که از آیین ها و رسم های مردم مازندران نشات می گیرد در ادامه می تواند پای فرهنگ دوستان بیشتری را به اینجا به دیار آرش و مازیار باز کند. و باور می کنم که بی دلیل نیست جمعیت بسیاری از هموطنان ما خانواده مازندرانی سریال پایتخت را با آن فرهنگ، لهجه، زبان و خلوص باور کرده اند. کارگردان این سریال که نه تنها برای مازندرانی ها که برای ایرانی ها جذاب بود ساخت سری چهارم آن را آغاز کرده است که بناست در ماه مبارک رمضان امسال روی آنتن برود. امیدواریم در آن از رسم های کهن ما بیشتر بگویند و جاذبه ها متنوع سرزمین هنوز زیبا و همیشه بهار ما.